"Mózgiem" komputera jest procesor, określany także jako mikroprocesor lub jednostka centralna (ang. central processing unit CPU). Zadaniem procesora jest wykonywanie obliczeń i systemowych operacji przetwarzania. Stworzenie pierwszego mikroprocesora jest przypisywane Inletowi.
Początkowo, za czasów procesora 386 i starszych układów, koprocesor arytmetyczny FPU (ang. floaing-point unit) był oddzielnym zewnętrznym modułem. Starsze modele procesorów współpracowały z zewnętrznym układem koprocesora. Jednak po wprowadzeniu na rynek procesora 486DX, koprocesor został z nim zintegrowany.
Pomimo że wciąż zwiększano częstotliwości pracy rdzenia procesora, to jednak szybkości pamięci nie rosły w takim samym tempie. W jaki sposób sprawić, aby bez znacznego spadku ogólnej wydajności procesor, mógł pracować z większą szybkością niż pamięć, z której są przez niego pobierane dane?
Procesory są identyfikowane według dwóch podstawowych parametrów: szybkości i typu magistrali. Szybkość procesora jest dość łatwym do zrozumienia parametrem. Jest ona wyrażana w megahercach (MHz) lub gigahercach (GHz). Ogólnie mówiąc, im ta wartość jest wyższa, tym lepiej!
Wszystkie 32-bitowe procesory (386 i nowsze) mogą pracować w kilku trybach. Tryby pracy procesora odnoszą się do różnych środowisk roboczych i mają wpływ na możliwości i instrukcje przez niego wykonywane. Tryb pracy procesora decyduje, w jaki sposób zarządza on pamięcią systemową i zadaniami do wykonania.
Zazwyczaj procesory są bardzo stabilne. Większość problemów występujących w komputerach osobistych jest związana z innymi urządzeniami, ale jeśli podejrzewasz procesor o złe działanie, wtedy należy wykonać kilka kroków pomocnych w identyfikacji zaistniałego problemu.
